Dzieci same kreują wydarzenia i sytuacje na szachownicy. Naśladowanie przeciwnika nie daje rezultatów. Dzieci same muszą opracować strategię i mieć pomysł na wygraną, który może zaowocować lub nie.

Szachy trenują pamięć poprzez naukę zagrań szachowych, np debiutów, końcówek i motywów szachowych. Przewidywanie ruchów jest nieodłączne z umiejętnością koncentracji i skupienia. 

Szachy opierają się o myślenie logiczne. Dzieci budują swoje plany na podstawie zasad gry w szachy. Ich decyzje wiążą się z konsekwencjami, które są do przewidzenia, co jest również związane z rozwojem "wyobraźni wzrokowej". 

Dzieci przekładają umiejętności szachowe na inne zainteresowania. Szachista grający w piłkę nożną będzie lepiej orientował się na boisku. Tenisistka, która umie grać w szachy będzie lepiej dyktować grę na korcie.

Szachy uczą jak wygrywać oraz jak przegrywać. Uczą poczucia obiektywizmu, zasad fair-play, tolerancji i szacunku do siebie jak i do innych osób, które mogą mieć odmienne zdanie.  

"Lepiej przecenić swoje umiejętności niż ich nie doceniać" M. Carlsen. W przypadku kłopotów na szachownicy dzieci starają się znaleźć rozwiązanie i wytrwale w skupieniu dążą ku wygranej.